| | |
|---|---|
| | |
| 280x210px Saint Elias Dağı, Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı, Kısmen UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. | |
| 280x210px | |
| Alan türü | Ulusal Park ve Koruma Bölgesi |
| Sınıflandırma | İÜÇN Vİ |
| Devlet | link=Amerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri |
| Devlet | ABD |
| Federasyon | Alaska |
| Bölge | Valdez–Cordova Sayım Bölgesi Güneydoğu Fairbanks Sayım Bölgesi Yakutat Şehri ve Borough |
| Şehir | Anchorage |
| Koordinatları | K 62°17'27" B 145°07'21" |
| Karasal alanı | Park ve Koruma Bölgesi: 5.332.057 hektar Sadece park: 3.368.258,33 hektar Sadece Koruma Bölgesi: 1.963.798,65 hektar ha |
| Kuruluş tarihi | Ulusal anıt:1 Aralık 1978 Ulusal Park ve Koruma Bölgesi: 2 Aralık 1980 |
| Ziyaretçi sayısı | 65.225 (2011) |
| Kontrol kuruluşu | Ulusal Park Hizmeti |
| Dünya Mirası | Evet. Kısmen |
| [http://www.nps.gov/wrst/ Websitesi] | |
| Kluane Ulusal Parkı, Kanada Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı, ABD Glacier Bay Ulusal Parkı, ABD ve Tatshenshini-Alsek Kanasa Eyalet Parkı, Kanada* | |
|---|---|
| UNESCO Dünya Mirası | |
| 300px | |
| Ülke | ABD, Kanada |
| Tür | Doğal |
| Kriter | (vii) (viii) (ix) (x) |
| Referans | 72 |
| Bölge** | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Koordinatlar | K 61° 11' 51.3" B 140° 59' 31.1" |
| Tescil bilgisi | |
| Tescil | 1979 (3. Oturum) |
| Uzatma | 1992, 1994 |
| * Dünya Mirası resmî listesi. ** UNESCO resmî sınıflandırması. | |
Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi (İngilizce:Wrangell–St. Elias National Park and Preserve) Amerika Birleşik Devletleri Alaska eyaletinde Anchorage şehrinin batı yakınlarında bulunan, 33.682,5 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir ulusal park'dir. Ulusal park ve koruma bölgesi birlikte 53.320.757 km² alanla, federal büro-daire olan Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen en geniş arazili kuruluştur.
Bu ulusal park ABD için 5.389 m rakımla ikinci yüksek dağ olan Saint Elias Dağı'nı ve etrafındaki yüksek dağlık arazileri korumak maksadıyla kurulmuştur. Bu kadar yüksek bir dağın denizden sadece 16 km uzakta olduğunu belirtmek, bu dağlık arazinin ne kadar dik meyilli ve sarp olduğuna bir göstergedir. Bu park ve Saint Elias Dağı'nın hemen doğusunda uluslararası ABD-Kanada sınırı üzerinde bulunmaktadır. Bu yüksek dağlık bölgenin Kanada sınırı içinde bulunan kısmı Kanada Ulusal Parkı olan Kluane Ulusal Parkı içine alınip korunmaktadır ve Saint Elias Dağı Kanada ülkesi için de en yüksek ikinci nokta olmaktadır. Bu dağlık arazinin güneyinde ABD "Glacier Bay Ulusal Parkı" bulunmaktadır. Bu ulusal park ve koruma alanının 3.674 km² lik bir kısmı daha sıkı koruma şartları altında olarak ABD'nin en büyük "Vahşi Alan" olarak ilan edilmiştir.
Bu ulusal parka dahil olan araziler 1960'li ve 1970'li yıllarda Alaska'da bulunan büyük federal devlete ait oldukları için ortaya önemli siyasal ve ideolojik sorunlar ortaya çıkartmışlardı. Ülke içinde birçok doğanın ve çevrenin korunması inançları olan kişiler ve ABD Kongresi içinde Alaska'daki federal arazileri korunması için büyük siyasi gayretler gösterip uğraşmaktaydılar. Bunlara karşı olarak Alaska eyalet politikacıları bu federal arazilerinin Alaska eyaletine ve bu eyalette önemli olan özel sektöre geçmesini sağlamak için bu koruma tekliflerine şiddetle karşı koymakta idiler. Bunlar teklifler ve karşı tekliflerle bir çare bulmayı önlemekte idiler. En sonunda bir çare olarak Alaska'da bulunan 15 doğal güzellik bölgesi ile birlikte 39. ABD Devletbaşkanı olan Jimmy Carter tarafında 1906 tarihli "Antikiteler Kanunu" ile devlet başkanlarına verilen imtiyaz ve yetkileri kullanarak 1 Aralık 1978'de "Saint Elias-Wrangell Ulusal Anıtı" kurulmaaşını sağladı. Bu arazilerin korunmasi ve idaresi federal devletin bir kolu olan "Ulusal Park Hizmeti"'ne devredildi.
1979'da UNESCO "ABD Wrangell-St Elias Ulusal Anıtı" ile ona bağlı olan Kanada "Kluane Ulusal Parkı"'nın özellikle çok büyük buzullar ve karlı, buzlu ve donmuş gayet buyuk doğa alanında yaşayan Kuzey Amerika boz ayısı, ren geyiği ve dall yaban koyunu habitatini korumak amacı ile Kanada "Klaune Ulusal Parkı" ile ABD "Wrangell-Saint Elisa Ulusal Parkı"'nı birlikte Dünya Mirasları listesine aldı. Bu UNESCO Dünya Mirasları şeklinde koruma alanı 1992'de yapılan revizyon ile ABD Glacier Bay Ulusal Parkı'nı da ihtiva etmesi karar alındı ve 1994'de yapılan yeni bir revizyionu ile bu alana Kanada Eyalete Vahşi Parkı "Tathenshi-ALsek" eklendi.
1980'de ABD Kongresi "Alaska'da Ulusal İlgilenilen Arazilerin Konservayonu Kanunu" (İngilizce: Alaska National Interest Lands Conservation Act" veya kısaca ANILCA) ile Alaska'da kurulmus olan 18 ulusal anitin statusunu degistirdi ve bunlarin hepsi (Wrangell-St.Elias Ulusal Aniti dahil) ulusal park olarak kabul edildi. Boylece 1970'li yillarda uzun suren siyasi ve ideolojik anlasmazliklar bir nebze kapatilmis oldu. Cevrecilerin istegine uygun olarak Alaska eyaletinin vahsi ve hatta insan eli degmemis olan buyuk alanlar koruma altina alinmis oldu. Diger taraftan bu arazilere verilen ulusal park statusu ile gelecekte federal devletin ve devletbaskaninin bu araziler uzerinde uygulayabilecekleri tedbir ve politikalar gayet kisitlanmis oldu.
Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı haritası
Wrangell Dağı
Nabensa Buzulu
Sandford Dağı
Malaspina Buzulu uydudan
Blackburn Dağı ve Kennicott Buzulu
McCarthy Karayolu'ndan manzara
Sandford Dağı ile Drum Dağı arasındaki dağ geçiti önünde trekçiler
| alt= | Wikimedia Commons'ta Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi ile ilgili medyaları bulabilirsiniz. |
| ||||||
| alt=Stub icon | ABD coğrafyası ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
| alt=Stub icon | Alaska ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
