Uplistsihe (Gürcüce: უფლისციხე; anlamı, "lordların kalesi") Doğu Gürcistan'daki antik yontma taş kentidir. Şida Kartli bölgesine bağlı Gori şehrinin 10 km doğusunda konumlanmıştır.
Kura Nehri'nin yüksek kayalıklı sol kıyısında inşa edilmiştir. Erken Demir Çağı'ndan Geç Orta Çağ'a kadar uzanan zaman aralığından eserler bulunur. Ayrıca Anadolu ve İran'da kullanılan çeşitli yontma taş kültürlerinin eşsiz kombinasyonları ile dikkat çekicidir, pagan ve Hristiyan mimarisinin varlığını bir arada görmek mümkündür.
Uplistsihe, arkeologlar tarafından Gürcistan'daki en eski şehir yerleşimlerinden biri olarak tanımlanmaktadır. Kartli Antik Krallığının (veya Klasik dönem yazarlarının kullandığı adıyla İberya) kalbinde olmasından dolayı stratejik bir konuma sahiptir, ülkenin siyasi ve dini merkezi olarak ortaya çıkmıştır. Şehrin yaşı ve önemi, Orta Çağ Gürcistan yazılı geleneğini şehrin kuruluşunu efsanevi Uplos'a (Mtskhetos'un oğlu ve Kartlos'un torunu) dayandırmaya yönlendirmiştir.
4. yüzyılın başlarında Kartli'nin Hristiyanlaştırılmaya başlamasıyla birlikte, Uplistsihe, Hristiyan kültürünün yeni merkezlerine (Mesheti ve sonrasında Tiflis) karşı önemini kaybetmiştir. Ancak, Uplistsihe, 8. ve 9. yüzyıllarda Tiflis'in Müslümanlarca fethi sırasında Gürcülerin kalesi olarak yeniden ortaya çıkmıştır. 14. yüzyıldaki Moğol baskınları, kentin en büyük çöküşüne işaret ediyordu; şehir neredeyse terk edilmiş ve yalnızca düşman saldırılarına karşı geçici bir sığınak olarak kullanılmıştır.
Uplistsihe kompleksi geçici olarak üç bölüme ayrılabilir: güney (aşağı), orta (merkez) ve kuzey (yukarı). Bu bölümler toplamda 8 hektarlık alan kaplıyordu. Orta kısım en büyüğüdür, Uplistsihe kaya kesme yapılarının bir çoğunu içerir, güney kesimine dar bir kaya geçidi ve bir tünel ile bağlanır. Dar sokaklar ve bazen merdivenler ile merkezi "caddeden" farklı yapılara yayılır.
Mağaraların çoğunluğu süslemelerden yoksundur, daha büyük yapılardan bazıları tünel tonozlu tavanlara kapalı olmasına rağmen, taşlar kütüklerin taklidi olacak biçimde oyulmuştur. Daha büyük yapıların bazılarının arka veya yanlarında tören amaçlı kullanıldığı düşünülen nişler vardır.
Kompleksin zirvesinde, 9-10. yüzyıllarda taş ve tuğladan yapılmış bir Hristiyan bazilikası bulunmaktadır. Arkeolojik kazılarda, altın, gümüş ve bronz mücevherler, seramik ve heykel örnekleri de dahil olmak üzere farklı dönemlere ait çok sayıda eser keşfedilmiştir. Bu eserlerin birçoğu Tiflis'teki Ulusal Müzede güvenle tutulmaktadır.
En savunmasız bölgelerin bir kısmı 1920'de meydana gelen deprem ile tamamen tahrip olmuştur. Anıtın mevcut durumu büyük bir tehlike altındadır, Gürcistan Kültür Mirası Fonu (Dünya Bankası ve Gürcistan devletinin yer aldığı bir proje) 2000'de bir koruma programının başlatılmasını talep etmiştir. Uplistsihe mağara kompleksi, 2007'den beri UNESCO Dünya Mirası programına dahil edilmek üzere geçici listede bulunuyor.
